Przeczytajmy:
Marek miał klacz w stajni, która przeskakiwała wysokie przeszkody.
Typowy błąd w zdaniu złożonym. Kto przeskakiwał przeszkody? Klacz czy stajnia? Jedynie "znajomość rzeczy" pozwala nam poprawnie zrozumieć to zdanie, bo jego sens wypaczył błędny szyk.
A gdyby napisać tak:
Marek miał w stajni klacz, która przeskakiwała wysokie przeszkody.
Drobna zmiana kolejności słów i zdanie jest w pełni poprawne. Zauważmy, że poprawność gramatyczna nie gwarantuje nam, że zdanie będzie zrozumiałe. Gramatyka to tylko odmiana, dobór końcówek etc. Sens to przecież coś więcej. Poprawne gramatycznie jest zdanie:
Kobieta nie żyła od jutra, ponieważ umarła w domu.
Kłopoty z nadaniem pisanemu tekstowi oczekiwanego znaczenia powstają nie tylko w zdaniach złożonych, ale także pomiędzy zdaniami pojedynczymi:
Wszedł do pokoju. Był niski, śmierdzący i brzydki.
O kim mowa? O kimś, kto wszedł do pokoju, czy o samym pokoju? Trudno zgadnąć. Polszczyzna rozróżnia rodzaje - męski, żeński i nijaki. Zauważmy, że pomiędzy dwoma przytoczonymi zdaniami zachodzi zgodność co do rodzaju. Ów nieznany "on", który wszedł do pokoju oraz sam pokój są rodzaju męskiego. To rodzi niejasność. Napiszmy to inaczej:
Wszedł do sypialni. Był niski, śmierdzący i brzydki.
Niewielka zmiana, ale ważna. W pierwszym zdaniu wprowadziliśmy słowo rodzaju żeńskiego, które wyklucza związek z przedmiotem opisu w drugim zdaniu. Wiemy już, że mowa jest o owym "kimś", kto wszedł do sypialni.
Język pisany nie wybacza błędów, które "przechodzą" w języku mówionym. Pisanie wymaga podwójnej, potrójnej staranności i dbałości o sens. Poprawiając tekst, należy zwracać uwagę nie tylko na spójność gramatyczną, ale również na to, czy nie wypuściliśmy językowej gafy.
-----------
Bartosz Libuda - Drugie życie Anny (powieść) - kupisz >>tutaj
piątek, 22 sierpnia 2014
wtorek, 12 sierpnia 2014
O przecinku
W najbliższych postach trochę o warsztacie pisarza. Zacznę od przecinka.
Znaki interpunkcyjne są informacją dla czytelnika. Oznaczają pauzy i zmiany intonacyjne, poza tym logicznie porządkują tekst. Przecinek lub jego brak może w istotny sposób zmienić znaczenie zdania lub wyrażenia. Moje imię i nazwisko to Bartosz Libuda. Jeśli zapiszemy to tak: Bartosz, Libuda, to otrzymamy informację o dwóch osobach, pierwsza to Bartosz, druga to Libuda.
W sensie tempa, przecinek jest pauzą. Możemy długo dyskutować o tym, czy przecinek wprowadza pauzę krótszą albo dłuższą niż kropka i raczej tego nie rozstrzygniemy, popatrzmy zatem na intonację. Intonacja "na słowie" przed przecinkiem jest zazwyczaj wznosząca, co sugeruje dalszy bieg wypowiedzi. Intonacja po kropce opada, kropka to jak kamień wrzucony do wody. Plusk i cisza. Średnik powinien dawać pauzę nieco dłuższą niż przecinek, a intonacja po średniku jest, moim zdaniem, uwarunkowana kontekstowo. Średnik może "zachowywać się" trochę jak przecinek i trochę jak kropka, przy czym logiczna funkcja średnika bliższa jest przecinkowi niż kropce.
Najważniejszą sprawą dla piszącego jest uświadomienie sobie, że przecinek, kropka, średnik, ale także myślnik czy wielokropek oznaczają pauzy o różnym charakterze. Pisząc, musimy wsłuchiwać się w język i odpowiednio porządkować tekst znakami interpunkcyjnymi. Łatwo zatem wyobrazić sobie w literackiej prozie ucieczkę od klasycznych zasad interpunkcyjnych, jeśli przeszkadzają nam one nadać tekstowi zaplanowany charakter. Wyobraźmy sobie, że jedna z naszych postaci mówi bardzo szybko, terkocze jak karabin maszynowy, a przerwy wykonuje tylko na oddech. Mamy wtedy prawo inaczej rozłożyć przecinki, a nietypowa interpunkcja jest elementem indywidualizacji języka postaci albo wyróżnia jakąś wybraną wypowiedź naszego bohatera.
Kiedy możemy pozwolić sobie na łamanie zasad interpunkcyjnych? Dopiero wtedy, gdy doskonale je znamy. Interpunkcja jest kwestią wiedzy i wyczucia, swoistego słuchu językowego. Jeśli nie opanowałeś zasad interpunkcji jak tabliczki mnożenia, nie bierz się za ich kreatywne wykorzystanie.
Dobra strona o interpunkcji: http://www.prosteprzecinki.pl/
Czy żmudne ślęczenie nad słownikiem albo w internecie to jedyny sposób, aby przyswoić sobie interpunkcję? Dla większości ludzi tak. Osoby wyposażone przez naturę w słuch językowy będą w większości wypadków poprawnie używać przecinków, myślników, średników, wielokropek i kropek, gdzie zasada (której nie znają) nie ma istotnego wpływu na tempo, jak "przecinkowanie" przed niż. Czy wiesz, kiedy należy postawić przecinek przed "niż", a kiedy jest to uznawane za błąd?
-----------
Bartosz Libuda - Drugie życie Anny (powieść) - kupisz >>tutaj
Znaki interpunkcyjne są informacją dla czytelnika. Oznaczają pauzy i zmiany intonacyjne, poza tym logicznie porządkują tekst. Przecinek lub jego brak może w istotny sposób zmienić znaczenie zdania lub wyrażenia. Moje imię i nazwisko to Bartosz Libuda. Jeśli zapiszemy to tak: Bartosz, Libuda, to otrzymamy informację o dwóch osobach, pierwsza to Bartosz, druga to Libuda.
W sensie tempa, przecinek jest pauzą. Możemy długo dyskutować o tym, czy przecinek wprowadza pauzę krótszą albo dłuższą niż kropka i raczej tego nie rozstrzygniemy, popatrzmy zatem na intonację. Intonacja "na słowie" przed przecinkiem jest zazwyczaj wznosząca, co sugeruje dalszy bieg wypowiedzi. Intonacja po kropce opada, kropka to jak kamień wrzucony do wody. Plusk i cisza. Średnik powinien dawać pauzę nieco dłuższą niż przecinek, a intonacja po średniku jest, moim zdaniem, uwarunkowana kontekstowo. Średnik może "zachowywać się" trochę jak przecinek i trochę jak kropka, przy czym logiczna funkcja średnika bliższa jest przecinkowi niż kropce.
Najważniejszą sprawą dla piszącego jest uświadomienie sobie, że przecinek, kropka, średnik, ale także myślnik czy wielokropek oznaczają pauzy o różnym charakterze. Pisząc, musimy wsłuchiwać się w język i odpowiednio porządkować tekst znakami interpunkcyjnymi. Łatwo zatem wyobrazić sobie w literackiej prozie ucieczkę od klasycznych zasad interpunkcyjnych, jeśli przeszkadzają nam one nadać tekstowi zaplanowany charakter. Wyobraźmy sobie, że jedna z naszych postaci mówi bardzo szybko, terkocze jak karabin maszynowy, a przerwy wykonuje tylko na oddech. Mamy wtedy prawo inaczej rozłożyć przecinki, a nietypowa interpunkcja jest elementem indywidualizacji języka postaci albo wyróżnia jakąś wybraną wypowiedź naszego bohatera.
Kiedy możemy pozwolić sobie na łamanie zasad interpunkcyjnych? Dopiero wtedy, gdy doskonale je znamy. Interpunkcja jest kwestią wiedzy i wyczucia, swoistego słuchu językowego. Jeśli nie opanowałeś zasad interpunkcji jak tabliczki mnożenia, nie bierz się za ich kreatywne wykorzystanie.
Dobra strona o interpunkcji: http://www.prosteprzecinki.pl/
Czy żmudne ślęczenie nad słownikiem albo w internecie to jedyny sposób, aby przyswoić sobie interpunkcję? Dla większości ludzi tak. Osoby wyposażone przez naturę w słuch językowy będą w większości wypadków poprawnie używać przecinków, myślników, średników, wielokropek i kropek, gdzie zasada (której nie znają) nie ma istotnego wpływu na tempo, jak "przecinkowanie" przed niż. Czy wiesz, kiedy należy postawić przecinek przed "niż", a kiedy jest to uznawane za błąd?
-----------
Bartosz Libuda - Drugie życie Anny (powieść) - kupisz >>tutaj
Subskrybuj:
Posty (Atom)